Zazaca Kürtçe'den çokdaha eski bir dil
Zazaca'nın " Kürtçe'nin lehçesi" olduğunu savunanVate ekibinde yer alan yazar Seyidxan Kurij, dil bilimci Prof. Joyce BLAU ileyaptığı röportajda hiç beklemediği bir cevap aldı. Dil bilimci Prof. Blau,Zazaca'nın Kürtçe'den çok daha eski bir dil ve Kürtçe'nin lehçesi olmadığınısöyledi.
Seyidxan Kurij'ın Doğu Dilleri Bilimcisi Prof. Dr.Joyce BLAU ile yaptığı röportajda Prof.Blau, Zazaca ve Goranca'nın Kürtçe'den daha eski diller olduğunu belirterekZazaca hakkında önemli açıklamalarda bulundu. Seyidxan Kurij'in Zazaca'yıKürtçe'nin bir diyalekti olarak göstermeye çalışmasına karşın Prof. Joyce BLAU,Kürtçe'nin Zazaca'ya göre daha yeni bir dil olduğunu ve Zazaca'nın daha eskibir dil olduğunu vurguladı.
Doğu Dilleri bilimcisi olan Prof. Joyce BLAU,Seyidxan Kurij'e verdiği röportajında Zazaca ile ilgili önemli açıklamalardabulundu. İşte o röportaj:
Seyidxan KURIJ: Siz Kürtçe'nin bir çok diyalektinikonuşuyorsunuz. Lülfen bize Kürt dili üzerine kisaca bilgi verebilir misiniz.?
Prof. Dr.Joyce BLAU: Kürt dili Hint- Avrupa dilgurubunun İrani diller ailesine aittir. Daha açıkcası Kürt dili, İrani dillerailesinin Kuzey-Bati grubu içindedir. Kürt dili, Farsça ile akrabadır fakatFarsça'dan da oldukça farklıdır.
Seyidxan KURIJ: Kürtçe'nin kaç diyalekti var vebunlar arasındaki ilişki nasıldır ?
Prof. Dr.Joyce BLAU: Kürtçe'de normalde 3 diyalektvar. Kuzey diyalekti, merkez diyalekti ve Güney diyalekti. Tabii ki bu ayırımçok şematiktir. Kuzey diyalekti oldukca zengin bir edebiyat geliştirdi, Merkezdiyalekt de öyle fakat Güney diyalekti henüz böyle zengin bir edebiyata sahipdeğildir.
Kuzey diyalektine normalde Kurmanci denir, fakalIrak 'ta Behdinani de deniyor. Sorani grubu merkezi bir gruptur; Sorani, Mukrive Sinai'den olusur. Bu diyalekt daha çok Sanandaj, Mahabat, Süleymaniye veErbil'de konuşulur. Bu diyalekt çok harika bir edebiyat geliştirmiştir. BugünKuzey grubunun yazımında Latin ve Kril alfabesi kullanılıyor. Merkezidiyalektin kullanımında Arap Alfabesi kullanılıyor. Güney diyalektindeKermanşahi, Kelhori. Sancabi, Lori ve Leki ağızları vardır. Bu ağızlar ortakbir temle sahiptirler fakat Sorani ve Kurmanci ile kiyaslandığında çok zayıfbir edebiyata sahiptir.
Seyidxan KURIJ: Gorani ve Kirdki (Zazaki)hakkındaki düşüncelerinizi alabilir miyiz? Bu iki diyalekt arasında ne gibiortaklık ve farklılıklar mevcuttur.?
Prof. Dr.Joyce BLAU: Gorani ve Zazaca'nın aynıkökenden geldiklerini biliyoruz. Muhtemelen bu diller Kürtçe'den önce bubölgede konuşuyordular. Bu bölge bir çok İran ve Türk saldırısına uğradı.İran'lılar bu bölgeye dalga dalga geldiler. Muhtemelen Gorani ve Zazaca'nınmazisi Kürtçe'nin kinden daha eskidir. Kürtler; Zazalar'ın ve Goranların çoğunuasimile ettiler fakat hepsini edemediler.
Bugün Gorani'nin fazlasiyla Sorani'nin etkisindeolduğunu biliyoruz ve Goranların çoğu Sorani konuşuyor. Gorani İran'ın Güneykesiminde ,Kermanşah'in Kuzeyinde konuşuluyor. Zazalar göç ettirildiler veşimdi Anadolunun ortasında bir üçgende yaşıyorlar.
Seyidxan KURIJ: İleride Doğu Dilleri Enstitüsü'ndeZazaca'da ders vermeyi düşünüyor musunuz?
Prof. Dr.Joyce BLAU: Evet, memnuniyetle yapmak istiyoruz.Fakat bir problemimiz var. Bu konuda insanların yardımına ihtiyacımızvar.Fransa'da yeterince Zazaca bilen dil bilimcisi bulamıyoruz. Şimdiye kadar henüzdoğru dürüst aramadık da. Çok çalışkan Dersimli bir kız vardı burada; onun bizeyardım edebileceğini düşünmüştük fakat o da Türkoloji okumayı seçti. Ama beninanıyorum ki o kız bir gün Zazaca'ya geri dönecek. O yüksek bir performans ileTürk diyalektleri üzerine çalıştı. Amacımıza ulaşabileceğimize inanıyorum. Bunuisteyen çok insan var, eğer destek alabilirsek gerçekleştirebiliriz sanırım.